Με αφορμή την ιδέα που έχουμε για τις σκέψεις μας
Οι σκέψεις είναι (δικά μας) ελεύθερα πουλιά
Συνηθίζουμε να αναφερόμαστε στη σκέψη μας σαν να είναι μια
αόρατη, αυτόνομη και ανεξέλεγκτη δύναμη μέσα μας. Αισθανόμαστε ότι από μόνη της
κάνει διαδρομές (πτήσεις θα έλεγα) όπου και όποτε αυτή θέλει. Πόσο αλήθεια
είναι αυτό άραγε;
Ας ξεκινήσουμε αντίστροφα.
Μερικές φορές η σκέψη συνεργάζεται μαζί μας. Πότε συμβαίνει αυτό; Όταν την
βάζουμε να εργάζεται. Όταν για παράδειγμα είμαστε πολύ συγκεντρωμένοι σε κάτι
που μελετάμε. Τότε οι σκέψεις υπάκουα υφαίνουν τις νέες εισερχόμενες γνώσεις
πάνω στις ήδη υπάρχουσες. Φαίνεται σαν τότε να μην έχουν χρόνο να ασχοληθούν με
δικές τους άσκοπες βόλτες. Ένα ακόμα παράδειγμα είναι όταν τα συναισθήματά μας
είναι έντονα θετικά. Όταν αγκαλιάζουμε το παιδί μας ή τον σύντροφό μας. Τότε οι
σκέψεις δείχνουν απλά να απουσιάζουν. Όμως όλες αυτές τις συμπεριφορές της
σκέψης μας τις θεωρούμε αυτόματες δεν τις λογίζουμε για δικές μας, κι όμως
δικές μας είναι και αυτές.
Μα τι εννοούμε όταν λέμε οι
σκέψεις μας; Για να το βρούμε θα το αναζητήσουμε στα μέρη που συχνάζουν, στο
πότε και πού τις «ακούμε». Ο εντοπισμός τους είναι εξαιρετικά εύκολος. Συνήθως
τις ακούμε όταν συλλογιζόμαστε κάτι και τις εντοπίζουμε να εργάζονται πυρετωδώς
κάπου μέσα στο κεφάλι μας. Πότε συμβαίνει αυτό; Όταν ο συλλογισμός μας δεν
είναι εργαζόμενος, σχόλες μας και στις μοναχικές μας στιγμές. Εκεί και με
ασήμαντη πάντα αφορμή, αυτές ξεκινούν τις δικές τους πτήσεις. Συνήθως πάνε εκεί
που μας «πονάει», και το βιώνουμε αυτό σαν πτήση προς την αλήθεια μας. Δεν
υπάρχει τίποτα πιο παραπλανητικό από αυτή μας την δοξασία.
Συνηθίσαμε να θεωρούμε αυτά
τα ταξίδια της σκέψης έχουν μέσα τους κάτι βαθύ, κάτι μυστικιστικά και
ουσιαστικό. Ότι αντιπροσωπεύουν τον αληθή λόγο του εαυτού και ότι μας οδηγούν
στην συμπαντική αλήθεια μας. Όμως το τι νομίζουμε ότι είναι οι «σκέψεις¨» μας,
είναι μια προσωπική και ενεργητική επιλογή. Η συνηθισμένη επιλογή θέλει τις
σκέψεις να έχουν κάτι το μαγικό, μια ελευθερία και μια αγνότητα προέλευσης.
Μια άλλη άποψη είναι ότι οι
σκέψεις μας δεν είναι ακριβώς αδέσποτες και ότι δεν πάνε παντού πάντα και
ελεύθερα όπως νομίζουμε, ο λόγος τους δεν είναι μυστικιστικός και δεν μας
αποκαλύπτει μυστήρια του αγνώστου. Σύμφωνα με αυτή την άποψη με τις σκέψεις μας
ενεργητικά «μιλάμε» για αυτό που σήμερα με όσα μάθαμε και όσα ξέρουμε ότι είμαστε.
Έτσι οι σκέψεις μας σταματάνε να είναι κάτι άγνωστο εντός μας, ο τρόπος πτήσης
τους αλλά και οι διαδρομές τους σταματάνε να έχουν κάτι το μαγικό - και τότε
«μαγικά» - ο τρόπος που σκεφτόμαστε αλλά και το περιεχόμενο των σκέψεών μας
γίνονται απόλυτα προβλέψιμα. Είναι βάσιμη αυτή η άποψη; ας το διερευνήσουμε.
Ας ξεκινήσουμε λοιπόν από τις
ασήμαντες αφορμές που διεγείρουν σε δραστηριότητα τις σκέψεις, για τις μικρές
«στιγμές» που αναφέρεται αυτή την σελίδα. Όταν δηλαδή κάποιο εξωτερικό γεγονός
πυροδοτεί μέσα μας μια αλυσίδα σκέψεων. Τι είναι αυτό το γεγονός που προσέξαμε.
Τυχαία πέσαμε πάνω του;
Φαίνεται ότι ανάμεσα σε όλα
τα γεγονότα που συμβαίνουν στο περιβάλλον μας επιλέγουμε να προσέξουμε εκείνα
που με κάποιο τρόπο κάτι ανακινούν μέσα μας. Από το περιβάλλον διαλέγουμε να
προσέξουμε αφορμές για σκέψεις που συνηθίζουμε να κάνουμε. Αυτό ίσως φανερώνει
ότι δεν είμαστε εντελώς ανοιχτοί σε όλα όσα συμβαίνουν γύρω μας αλλά μόνο σε
όσα θέλουμε να συμβαίνουν. Η αγνότητα της προσοχής μας πράγματι λειτουργεί
ύποπτα. Αλλά δεν είναι μόνο το τι προσέχουμε ‘να συμβαίνει’ σαν γεγονός γύρω
μας, είναι και ο τρόπος ανάγνωσής του, η ερμηνεία του και ο συνακόλουθος δικός
μας προβληματισμός. Όλα αυτά δείχνουν ότι οι σκέψεις μας ίσως και να
μεροληπτούν. Όχι όμως με έναν ανεξέλεγκτο και δικό τους τρόπο, αλλά με έναν
τρόπο προβλέψιμο που αν τον αναγνωρίσουμε ίσως να γίνει και βοηθητικός για τα
ταξίδια προς την αλήθεια μας. Συνάμα θα βοηθήσουν να αφαιρεθεί ο «πόνος» που
κάποια από αυτά τα ταξίδια παράγει στο συναίσθημά μας.
Οι σκέψεις μας είναι παιδιά
μας. Παιδιά της βιολογίας και της ιστορίας μας. Είναι ευαίσθητοι δείκτες των
ανοιχτών θεμάτων μας στο σήμερα, έχουν πατρίδα και ονοματεπώνυμο. Δεν είναι
αυτόνομες αυτόματες σκοτεινές δυνάμεις εντός μας.
Οι σκέψεις είναι σαν πυξίδες,
δείχνουν πάντα τον Βορρά μας, τα ζητήματα που μας απασχολούν. Η καταγραφή των
σκέψεών μας τον μαρτυρά και τον τοπογραφεί, αυτό είναι βοηθητικό αν είμαστε
προσανατολισμένοι προς τη λύση τους. Όμως το ωφέλιμο είναι ως εδώ. Συνήθως ο
τρόπος που φτάνουμε σε αυτό το Βορρά είναι επικίνδυνος.
Για να επιλύσουμε θέματα ζωής
απαιτείται η συνεργασία του μυαλού και της ψυχής μας. Το να κάνουμε πτήσεις
σκέψεων όπου διαδοχικά (και μη συνεργαζόμενα) το τιμόνι το παίρνουν μια ο νους
και μια το συναίσθημα, είναι σαν να ταξιδεύουμε με απίστευτες ταχύτητες χωρίς
ζώνες ασφαλείας. Οι σκέψεις μαλώνουν και κλειδώνουν πότε προς τον έναν οδηγό
και πότε προς τον άλλον, και τότε είναι ακριβώς που καταλαβαίνουμε /
αισθανόμαστε τις διαδρομές τους αδιέξοδα πονάνε.
Εκτός από το περιεχόμενο της
σκέψης, υπάρχει και ο τρόπος που σκεφτόμαστε. Είναι και αυτός δικός μας επίσης,
βασίζεται στην ιστορία μας και εξυπηρετεί ανάγκες του τρόπου που μπορούμε να
υπάρχουμε στο σήμερα. Είναι ένα ακόμα δικό μας παιδί.
Τόσο το περιεχόμενο της
σκέψης όσο και ο τρόπος που σκεφτόμαστε δεν είναι μήτε αυτόνομα μήτε
μυστηριώδη. Αν τα αναγνωρίσουμε σαν γνήσια τέκνα μας τότε ίσως να καταφέρουμε
να συνεργαστούν με το όλον μας. Αν σταματήσουμε να τα θεωρούμε μύστες και
παράνομους, τότε ίσως καταφέρουν να γνωριστούν με το συναίσθημα και το μυαλό
μας. Αν τους δώσουμε το δικό μας ονοματεπώνυμο τότε θα εργαστούν για την
αμοιβαία αναγνώριση και συμφιλίωση των μεγάλων αντιπάλων του εντός μας, της
λογικής και του συναισθήματος.
Οι σκέψεις είναι ελεύθερα
πουλιά είπε κάποιος, δεν θα διαφωνήσω, θα προσθέσω όμως ότι είναι δικές μας και
πετάνε με δικά μας φτερά.
Σταυρούλα Πανοπούλου 12.2011
