Σελίδες

Νομίζω και Πιστεύω

.
Αναζητάμε τις έννοιες μέσα στις λέξεις, στις ρίζες τους. Μία από τις ισχυρότερες «ρίζες» είναι η σημερινή τους χρήση, τι εννοούμε σήμερα όταν λέμε κάτι. Η σύγχρονη καταβολή της λέξης είναι πιο ισχυρή από ότι με αυτήν εννοούσαν κάποτε, που κάποιοι άλλοι, ζώντας άλλους πολιτισμούς διέθεταν ανείπωτα και άρρητα συμφραζόμενα να συνοδεύουν ως ασφαλιστικές δικλείδες, τις ίδιες λέξεις. Και εμείς έχουμε συμφραζόμενα. Πάντα υπάρχουν συμφραζόμενα. Και είναι τα εννοούμενα του κάθε πολιτισμού.Και ενώ από την μία πλευρά μία εκπαίδευση στην πηγή της ελληνικής γλώσσας θα ήταν από επιθυμητή έως απαραίτητη, γιατί ίσως αναδιαμόρφωνε το ήθος των λέξεων, επειδή ακριβώς είναι στα πλαίσια άμεσων σχεδίων που δεν έχει κατά νου ο καθένας, μιας και συχνά άλλα θέματα τον απασχολούν, ας φροντίσουμε να δούμε τι επικοινωνούμε με τις ίδιες λέξεις σήμερα, καθώς αυτές σφραγιάζονται σαν μοσχαράκια «στον πάγκο του χασάπη» με τιμές και αξίες του δικού μας πολιτισμού. Κανείς δεν περιφέρεται άσκοπα στα χωράφια του λόγου, πάντα κάποιες ιδέες φέρουμε, μεταφέρουμε, προφέρουμε και εισφέρουμε με κάθε μας λέξη, κάθε επίθετο, κάθε κατηγόρημα. Και κυρίως με δύο ενεργητικά ρήματα που περιγράφουν το «είναι» μας. Το «νομίζω» και το «πιστεύω». Με αυτά ως οχήματα στέλνουμε μηνύματα και επικοινωνούμε με τους άλλους, αλλά και με την χρήση τους καθοριζόμαστε εμείς. Είναι το δικό μας προσωπικό μάτριξ. Μην το ψάχνουμε αλλού. Όλα είναι εντός μας.




Νομίζω και Πιστεύω


Στις μέρες μας θεωρείται ευγενές και αντικειμενικό να χρησιμοποιούμε το ρήμα "νομίζω" για ό,τι νομίζουμε πως νομίζουμε. Μια χαλαρή αντιμετώπιση της σκέψης μας και μία εκ των προτέρων δήλωσή μας ότι "δεν αναλαμβάνουμε (και) την ευθύνη της".

Σίγουρα "νομίζουμε ότι ανατέλλει ο ήλιος". Γιατί ενώ τον βλέπουμε να ανατέλλει  από το παράθυρο του σπιτιού μας (που είναι στην συγκεκριμένη γεωγραφική θέση με την συγκεκριμένη μοίρα και στον συγκεκριμένο ισημερινό), επειδή γνωρίζουμε ότι η θέα της ανατολής του είναι υποκειμενική, λέμε «νομίζω ότι ο ήλιος ανατέλλει» για ότι μπροστά στα μάτια μας, και για εμάς μόνο, ανατέλλει μοναδικά. Αφαιρώντας έτσι όλο το πάθος σε αυτό που βιώνουμε. Ακυρώνοντας τον τεράστιο θαυμασμό και το δέος για ό,τι οι αισθήσεις και ο νους μας ζει, την στιγμή της συγκεκριμένης ανατολής.
Για την αντικειμενικότητα της επιστημονικής μας παρατήρησης όλα αυτά…

Λέμε και «νομίζω» ή «αισθάνομαι» ή «έχω την αίσθηση», και για μια σειρά από άλλα πράγματα, που αισθανόμαστε σε νου και σε συναίσθημα. Για δύο λόγους. Ο πρώτος είναι ότι πράγματι αναγνωρίζουμε το εύπλαστο της αλλαγής τους. Και ο δεύτερος ότι δεν θέλουμε να δεσμευτούμε προσωπικά με το εύπλαστο του τώρα είναι τους, το προσωρινό μας «είμαι». Υποδαυλίζοντας έτσι τον εαυτό μας στην μικρή αλλά τεράστιας σημασίας σταθερότητα που τώρα νοιώθει ότι «είναι».
Ζούμε στην γκρίζα ζώνη του είμαι και δεν είμαι, συνεχώς.

Το «πιστεύω» από την άλλη πλευρά, καταταλαιπωρημένο, το έχουμε κρατήσει για τις θρησκείες για τους θεούς και για όσα άκριτα κάποιος νομίζει. Το έχουμε υποβαθμίσει σαν αξία, δεν έχει αξία. Φαίνεται πολύ καλύτερο να είμαστε στην ασάφεια του «νομίζω» «και αύριο-που θα είναι μια άλλη μέρα- βλέπουμε αν θα ισχύει αυτό που νομίζω ότι νομίζω». Το «πιστεύω» φαντάζει να είναι άσκεφτο.

Κι όμως, υπάρχει μια χροιά στο «νομίζω» που ταυτίζεται με το «πιστεύω» και είναι αδιαπραγμάτευτη. Σε αυτή στηρίζεται κάθε μας βήμα, κάθε απόφασή μας που μέλλει να έχει την ευθύνη βήματος ζωής.
Δεν μπορείς να πεις «νομίζω ότι τον/την αγαπώ». Σημαίνει τίποτα (για το συναισθημα).
Δεν μπορείς να πεις «νομίζω ότι ανατέλλει». Σημαίνει δεν είσαι εκεί (στην συγκεκριμένη γεωγραφική θέση).
Δεν μπορείς να πεις «νομίζω ότι ζω». Ή ζεις ή δεν ζεις. Για να «ζεις» πρέπει να το «πιστεύεις» (ότι ζεις).

Θέλουμε να είμαστε αντικειμενικοί. Έχουμε πληγωθεί από τις πολλές φορές που «νομίσαμε» και έτσι μας απαγορεύουμε να «πιστεύουμε» σε εμάς. Στις ιδέες μας και στα συναισθήματά μας. Να μην στηριζόμαστε σε αυτά. Να ακυρώνουμε τον εαυτό μας δίνοντάς του χρόνο να αλλάξει άποψη ή αίσθηση. Μα… μπορεί να συμβεί και αυτό, είναι αλήθεια… Όμως, πώς μπορούμε να ζούμε χλιαρά μια ζωή που ενώ είναι τόσο δική μας, μοιάζει να είναι και τόσο ξένη;

Προτιμώ να κάνω όλα τα λάθη της ζωής μου πάνω σε ένα φλογερό πιστεύω, παρά να μην κάνω κανένα μέσα σε ένα χλιαρό νομίζω. Προτιμώ να είμαι φλόγα που θα καώ μαζί με όσα φέρω, παρά μία τρισδιάστατη απεικόνιση αυτού που θα μπορούσα να είμαι όντας ένα άσκεφτο και άψυχο ολογραφικό.

Βέβαια, τα ρήματα «νομίζω» και «πιστεύω» έχουν πολλές ερμηνείες. Αναζητώντας τα στο λεξικό της διαδικτυακής πύλης βρήκα τις εναλλακτικές χρήσεις τους. Έχει σημασία άραγε;
Με ενδιαφέρει το πάθος ζωής με το οποίο επενδύουμε τις λέξεις.
Αν για αυτό που λέμε θα φέρναμε «τούμπα» την ζωή μας για το «νομίζω» ή για το «πιστεύω» μας, ή, αν πίσω από τα ρήματα κρύβουμε την αμφιθυμία μας για όσα αισθανόμαστε και θεωρούμε. Για να μην έχουμε και τη ευθύνη τους.
Γιατί δεν είναι ότι το νομίζω και πιστεύω έχουν τόσο διαφορετικές όψεις, αλλά επιτρέπουν σε εμάς ουδέτερη χρήση τους λες και περιγράφουμε άλλους όταν με αυτά εκφράζουμε εμάς.

Ζούμε σε μια περίεργη εποχή. Που μας θέλει επισκέπτες και στον εαυτό μας. Μικρούς επιστήμονες και ανατόμους των αληθειών μας. Να ξέρουμε ότι είναι ψέμα ό,τι και αν πούμε. Να μην μπορούμε να στηριχτούμε σε ό,τι «είμαστε».
Αυτό εξαφανίζει το «τώρα» μας. Ενώνει μαγικά το χτες και το αύριο και κάνει το σήμερα γέφυρα, γέφυρα πάντα υπό κατασκευή και ποτέ σταθερή για το σημερινό μας βήμα.
Θυμηθείτε όμως… Όλα τα μεγάλα πράγματα που κάναμε –και άσχετα αν μας πήγαν ζερβά ή δεξά κατά μεταγενέστερη κρίση- ήταν όλα γεννήματα ενός ακράδαντου «πιστεύω».
«Πιστεύω ότι είναι ο άνθρωπος της ζωής μου»
«Πιστεύω ότι έτσι αλλάζει ο κόσμος»
«Πιστεύω ότι ανατέλλει αυτή την στιγμή».

Εμπιστοσύνη σε αυτό που αισθανόμαστε και σκεφτόμαστε. Και ας είναι και λάθος. Ας είμαστε ζωντανοί στη ζωή μας, ας πιστεύουμε σε εμάς, στην ανατολή που βλέπουμε από το παράθυρο, που ναι, και υποκειμενική είναι και σε λίγο θα είναι ήδη παρελθόν, αλλά την τιμούμε για όσα ζώντας την, νοιώθουμε.
Με "νομίζω" και "κρίνω" και "θεωρώ" και "ίσως", η ζωή είναι χλιαρή.
Σαν σούπα που ξέμεινε από προχτές και δεν ξέρουμε αν είναι και δική μας.
Δείτε την ανατολή. Ανατέλλει;
Δείτε τον σύντροφό σας. Είναι αυτός;
Δείτε την ζωή σας. Σας αντιπροσωπεύει;

Κάθε μέρα μία ανατολή αναλογεί στον καθένα μας. Αρκεί όχι μόνο να σταθούμε την σωστή στιγμή και στη σωστή θέση στη θέα της, αλλά με κάτι περισσότερο. Με κάτι πιο δικό μας. Με την διαθεσιμότητά μας να εμπιστευτούμε εμάς και να «πιστέψουμε» ότι ζωή είναι ακριβώς αυτό που ζούμε. Κι ας κάνουμε και λάθος. Τουλάχιστον θα το έχουμε βιώσει, έντονα και συνειδητά.
Αν απλά το "νομίζουμε", περιμένουμε μία επόμενη ανατολή, που εμείς οι ίδιοι θα φροντίσουμε για μία ακόμα φορά να είναι ανέξοδη της προσωπικής μας εμπλοκής.
Ο πολιτισμός μας έχει εκπαιδεύσει "να είμαστε και να μην είμαστε". Για να μπορούμε να εγκαταλείπουμε εύκολα. Γιατί η «πίστη» η καταφρονεμένη, στηρίζει άλλες στιγμές αμφιβολίας δικές μας, και αυτό κανείς "επιστήμονας" μέσα μας δεν το επιτρέπει, καλύτερα να είμαστε έρμαια άλλων "πιστεύω" και να φταίνε άλλοι, και να παραμένουμε ανεύθυνοι των δικών μας επιλογών. Γιατί είναι επιλογή να πιστεύεις αυτό που αισθάνεσαι και νομίζεις. Είναι σαν να παίζεις ζάρια με το σύμπαν. Εσύ και ο Κόσμος. Εσύ. Υπεύθυνα εσύ.
Ο άνθρωπος είναι κομμάτι της φύσης, και ο μόνος τρόπος να μάθει τον εαυτό του είναι να τον μελετήσει στα "πιστεύω" του, σε αυτά που θα πόνταρε κορώνα γράμματα και την ζωή του για να τα ζήσει. Γιατί στα πιστεύω είναι η ζωή, και στα νομίζω η αναβολή της.
Αντέχουμε να πιστέψουμε σε εμάς; Να εμπιστευτούμε την κρίση και τις αισθήσεις μας;
Έστω και για μια φορά. Κάθε ταξίδι ξεκινά με πρώτο βήμα. Ένα γνήσιο και αυθεντικό δικό μας πρώτο βήμα. Κάποτε η "επιστήμη" θα μιλήσει για την δύναμη που έχουν τα προσωπικά βιώματα και θα χρησιμοποιήσει σαν αποδείξεις εμάς που εμπιστευτήκαμε τα δικά μας. 

Σταυρούλα Πανοπούλου 07.2013



(1) Η εικόνα είναι μία "ανατολή" που ένας από εμάς πίστεψε και φωτογράφισε http://cgi.di.uoa.gr/~grad0917/Psoswpika.html
(2) Και για τους αναλύοντες που δεν εμπιστεύονται την δική τους πίστη για τα ρήματα που εννοούν όταν τα χρησιμοποιούν, οι πηγές για το "νομίζω" είναι εδώ  και για το "πιστεύω" εδώ. Με μία υπενθύμιση. Οι θεωρίες και οι αναλύσεις, και όλα τα καλά και σημαντικά με τα οποία έχουμε μάθει να κρίνουμε και να διακρίνουμε, αν στην μελέτη τους δεν φτάσουν να σημαίνουν κάτι αληθινό για την καθημερινότητά μας, άθελά μας, γίνονται το δικό μας όπιο. Γιατί καλύτερα να ξέρουμε ότι είμαστε "άπιστοι Θωμάδες" του εαυτού μας, παρά να νομίζουμε ότι είμαστε μικροί θεοί και μεγάλοι επιστήμονες. Αν εμείς δεν είμαστε κάτι συγκεκριμένο και ολόκληρο, κάτι που θα δίναμε και την ζωή μας για να το υποστηρίξουμε, τότε τίποτα δεν έχουμε να προσφέρουμε στους άλλους, παρά το κέλυφός μας, ένα περίτεχνο ξένο δάνειο, ένα δικό μας τίποτα.