Σελίδες

Ακούμε;



 Ακούμε αληθινά τους άλλους;  [ή και εμάς ίσως;]

Στα λόγια που λένε οι άλλοι, στις κρίσεις που προσφέρουν για τρίτους, και κυρίως στις ερμηνείες που δίνουν για τα κίνητρα των τρίτων, βρίσκονται όλα όσα θέλουμε να μάθουμε για τους ίδιους, αλλά δεν τολμάμε να τους ρωτήσουμε.
Κατανοούμε τον κόσμο, τους ανθρώπους και τις πράξεις, σύμφωνα με μοντέλα που ήδη έχουμε στο νου. Τούτο σημαίνει ότι κάθε μας λέξη, κάθε μας κρίση και κάθε απόκριση, μπορεί να μην περιγράφει με επιτυχία ότι συμβαίνει, ζωγραφίζει όμως πολύ καλά εμάς και την σκέψη μας.
Καθώς είναι αναμενόμενο να προσφέρουμε την άποψή μας, γιατί πώς αλλιώς θα ήμασταν εμείς αν παραμέναμε σιωπηλοί, μιλώντας για τους άλλους, περιγράφουμε εμάς, κάθε μύχια σκέψη μας και αίσθησή μας, που κάτω από άλλες συνθήκες, ποτέ δεν θα παρουσιάζαμε σαν δική μας.
Ίσως να μην το ξέρουμε και εμείς όταν το κάνουμε. Μιλά το δίκιο μέσα μας, και η ορθή μας κρίση, ή τουλάχιστον αυτήν την αίσθηση έχουμε, ότι είμαστε αντικειμενικοί.
Μα πώς θα βλέπουμε παντού συνωμοσίες, αν το μυαλό μας δεν έχει μάθει να σκέφτεται συνωμοτικά; Αυτό ξέρει, αυτό αναγνωρίζει σαν κινητήρια δύναμη σε κάθε πράξη των άλλων. Αν είμαστε συνωμότες; όχι φυσικά, αντικειμενικά μιλάμε.
Κάποτε κάποιος έκανε κρίση για τρίτον, απόδοση κινήτρων. Σύντομα διαπίστωσα ότι ο κρίνων δια ζώσης διέθετε τα κίνητρα που για τον κρινόμενο περιέγραφε, περιγράφοντας στην ουσία με την κρίση του για τον τρίτον, το προσωπικό του ερμηνευτικό σενάριο, για την δική του ζωή.
Ανάλογα παραδείγματα θα μπορούσα να αναφέρω πάμπολα. Στην ζωή του καθένα από εμάς υπάρχουν άπειρα για τους άλλους, και για τους άλλους υπάρχουν άπειρα για εμάς, μιας και αφειδώς τους τα προσφέρουμε, μιλώντας κι εμείς για τρίτους, με τα δικά μας ρεπερτόρια σκέψης.
Ευτυχώς οι άλλοι, σπάνια υποψιάζονται ότι είναι δικά μας. Δεν μας «ακούνε» όταν μιλάμε, όπως δεν τους «ακούμε» κι εμείς. Έτσι μιλάμε για τρίτους και για τρίτα, και διαλέγουμε συναναστροφές με βάση τις κοινές ερμηνείες για τα γεγονότα, κατ’ ουσίαν με τα ίδια "μυαλά" με εμάς. 
Κάθε άνθρωπος που επιλέγουμε, μιλά και συνδιαλέγεται με ένα κομμάτι του εαυτού μας. Τα κομμάτια που προάγουμε αλλάζουν, γιαυτό και οι αλλαγές στις συναναστροφές μας.
Η τεράστια γκάμα των συναναστροφών, είναι πολύ σημαντική γιατί εντός αυτής αναπτύσσουμε σχέδια ζωής και αναπτυσσόμαστε οι ίδιοι σαν άνθρωποι. Με αυτή την έννοια κάθε μας σχέση, ακόμα και η πιο απλή, είναι σημαντική, γιατί επηρεάζει την εξέλιξή μας. 
Οι σχέσεις που δημιουργούμε, ακόμα και οι συνεργατικές, δείχνουν πάντα να τείνουν στην φιλία, τουλάχιστον σαν πρόθεση και συχνά ως χαρακτηρισμός. Τούτο αναδεικνύει την μεγάλη σημασία που δίνουμε στην λειτουργική έννοια της φιλίας στην ζωή μας.
Φιλία είναι η εξαίρετα σημαντική σχέση που μας συνδέει με τους άλλους. Ως απόλυτος ορισμός διαφέρει για τον καθένα από εμάς, στις εκφάνσεις της όμως είναι πάντα ανάλογη με τον τρόπο που σχετιζόμαστε με τον εαυτό μας, και το πώς θέλουμε να ζήσουμε εμάς, στην δική μας ζωή.
Μια έννοια που στενά συνδέεται με την φιλία είναι η εμπιστοσύνη, που δεν είναι έννοια γενική και αφηρημένη, αλλά είναι πράξη, ειδική, αποκλειστική, συγκεκριμένη και προσωπική.
Συζητάμε πολλές φορές για εμπιστοσύνη. Κάποιοι λένε ότι την έδωσαν σε λάθος άνθρωπο, μπορεί να συμβαίνει κι αυτό, μπορεί και όχι. Το μόνο σίγουρο όταν νομίζουμε ότι κάτι τέτοιο συνέβη, είναι ότι δεν «ακούσαμε» καλά αυτόν τον άλλον άνθρωπο όταν μιλούσε.
Σπάνια μιλούν οι άνθρωποι για τον εαυτό τους. Δεν έμαθαν να ακούνε τα μέσα τους. Ανησυχούν όταν αναγνωρίζουν ότι αυτό που σκέφτονται ίσως δεν είναι σωστό. Τότε κάνουν τα στραβά μάτια. Και όταν οι ίδιοι φέρονται "μη-σωστά", τότε τα μάτια τους είναι τελείως κλειστά, και λειτουργούν με τον αυτόματο πιλότο αυτού που στην ψυχολογία ονομάζεται άμυνα.
Άμυνα δεν είναι να βάλεις έναν φράχτη και να κάνεις πετροπόλεμο. Είναι μορφές πλαγίωσης θα έλεγα της  επίγνωσης, έτσι ώστε αυτό που κάνεις, σε αυτό που συμβαίνει, να συνταιριάζει με την εικόνα που έχεις για εσένα. Οι άμυνες είναι πολλές, και δεν ξέρω αν έχει νόημα να τις συζητήσουμε, είναι ειδικό θέμα, και δεν εκλαϊκεύεται.
Μιλώντας για εκλαΐκευση, θα αναφέρω ότι όλοι με μεγάλη επιτυχία ψυχολογούν τους άλλους, όλοι εκτός ίσως από τους ψυχολόγους, που έμαθαν ότι είναι κι αυτό μια εξαίρετη διαπροσωπική πανοπλία, ασπίδα και δόρυ, που ίσως όμως δεν είναι και απαραίτητη.
Η εμπιστοσύνη λοιπόν, κύριο ζητούμενο σε όλες μας τις σχέσεις, σχετίζεται με την αξιοπιστία του άλλου. Ο άλλος είναι πάντα αξιόπιστος, το περιεχόμενο όμως και το είδος αξιοπιστίας –άρα και η εμπιστοσύνη, που μπορούμε να έχουμε σε κάποιον, περιγράφεται από τον ίδιον, στον τρόπο που μιλά για την ζωή και τους άλλους.
Μην ζητάτε περισσότερη ειλικρίνεια, ειλικρινείς είμαστε όλοι, μόνο που για το καλό των άλλων, δεν λέμε ολόκληρες τις αλήθειες μας, γιατί νομίζουμε πως δεν την αντέχουν, ίσως όμως και γιατί δεν τις αντέχουμε εμείς οι ίδιοι, για εμάς.
Είναι μεγάλος ο δρόμος να αφουγκραστείς τον εαυτό σου, και να ταυτίσεις τον παρατηρητή με τον παρατηρούμενο, και να μην φοβηθείς την άβυσσο και τα έλη του τοπίο σου, που σαν τα πλησιάσεις χωρίς άμυνες, τα γνωρίζεις, και τα αναγνωρίζεις όταν αυτά μιλούν αντί για σένα, και τότε, μόνο τότε, μπορείς και να τα αλλάξεις για να γίνεις ο άνθρωπος που επιθυμείς να είσαι.
Μέχρι τότε, μέχρι να μπορούμε να ανταλλάσσουμε την σκέψη και το συναίσθημά μας χωρίς φόβο και πάθος, γιατί ποτέ δεν κινδύνεψε από τους άλλους κάτι δικό μας, παρά μόνο από εμάς σαν του καταπνίξαμε την ύπαρξη, μέχρι τότε λοιπόν ας «ακούμε» καλύτερα τους άλλους, αλλά κι εμάς τους ίδιους, όσο βέβαια μπορούμε -χωρίς φόβο και πάθος επίσης.
Δεν θυμάμαι ποιος το είπε, «γίνε αυτό που θες να ζήσεις», το πιστεύω όμως με όλη μου την ψυχή. Όπως πιστεύω και ότι ο άνθρωπος αλλάζει. Αρκεί να ξέρει τι θέλει να αλλάξει και να μην φοβηθεί να το δει και μέσα του. Τα στραβά που βλέπουμε έξω από εμάς, ήδη τα ζούμε εντός μας, αλλιώς δεν θα είχαμε τις αιτιάσεις τους.
Δεν μπορείς να δεις γαλάζιο ουρανό, αν το γαλάζιο είναι άγνωστο χρώμα. Και την ελπίδα για αλλαγή, δεν μπορεί να την κρατήσουν τα χέρια μιας ζωής, που ο οδηγός της, δεν είναι ήδη, η αλλαγή που θέλει να γίνει.

 Σταυρούλα Πανοπούλου 4.2014 

Φωτογραφία από: nightshade130.wordpress