Σελίδες

Ινδιάνικοι μύθοι



Ήθελα να σας πω ιστορίες για τα Χριστούγεννα και την Πρωτοχρονιά, μα το αναβάλω για λίγο, και με αυτήν την ενδιάμεση δημοσίευση φέρνω για ανάγνωση τέσσερις αφηγηματικούς μύθους που αποδίδονται στους Ινδιάνους -και που φαίνεται να μην έχουν καμία σχέση με τις προαναφερόμενες δικές μας γιορτές, ή και ενδεχόμενα έχουν. Μα, ας αφήσουμε τους ινδιάνικους μύθους να ξετυλίξουν μέσα από τις λέξεις τους την παραμυθία που θέλουν να αφηγηθούν...


Ινδιάνικοι μύθοι

Ο πρώτος μύθος είναι το "Άστρο του Πρωινού", ποίημα που αποδίδεται στους Ινδιάνους, απόδοση στίχων Θανάσης Παπακωνσταντίνου. Λέει: 
Του πρωινού άστρο θαμπό / για χάρη σου αγρυπνούμε. / Η αναπνοή μας σου μιλά / κι οι βράχοι κρυφακούνε, / άστρο του πρωινού!
Το φως σου από ουρανό / απόμακρο το στέλνεις / άστρο θαμπό του πρωινού / που τη ζωή μας φέρνεις / άστρο του πρωινού!
Ένα λοφίο πορφυρό / φορώντας πλησιάζεις, / αστέρι, που πριν έρθεις καν, / άστρο μου φεύγεις πάλι / άστρο του πρωινού!
Άστρο θαμπό του πρωινού / βλέπουμε να σιμώνεις / κι όσο έρχεσαι λαμπρύνεσαι, / το φως σου δυναμώνεις, / άστρο του πρωινού!
Άστρο θαμπό του πρωινού / για χάρη σου αγρυπνούμε / και τούτη η μέρα ας μας βρει / μ' αυτούς που αγαπούμε, / άστρο του πρωινού!

Ο δεύτερος μύθος είναι "Οι δύο λύκοι", μύθος που αποδίδεται επίσης στους Ινδιάνους. Λέει:
Ένα βράδυ ένας γέρος Ινδιάνος, της φυλής Τσερόκι, μίλησε στον εγγονό του για τη μάχη που γίνεται μέσα στην ψυχή των ανθρώπων .
Είπε: «Γιέ μου», η μάχη γίνεται μεταξύ δυο «λύκων» που υπάρχουν σε όλους μας.
Ο ένας λύκος είναι το Κακό.Είναι ο θυμός, η ζήλια, η θλίψη, η απογοήτευση, η απληστία, η αλαζονεία, η ενοχή, η προσβολή,η κατωτερότητα, τα ψέματα, η ματαιοδοξία, η υπεροψία και το εγώ. 

Ο άλλος είναι το Καλό.Είναι η χαρά, η ειρήνη, η αγάπη, η ελπίδα, η ηρεμία,η ταπεινοφροσύνη, η ευγένεια, η φιλανθρωπία, η συμπόνια, η γενναιοδωρία, η αλήθεια, η ευσπλαχνία και η πίστη στο Θεό.»
Ο εγγονός το σκέφτηκε για ένα λεπτό, και μετά ρώτησε τον παππού του:
«Ποιος λύκος νικάει?»
Ο γέρος Ινδιάνος Τσερόκι απάντησε:
«Αυτός που ταΐζεις».

Ο τρίτος μύθος είναι "Ο αετός και το γεράκι", μύθος πάλι που αποδίδεται όμοια στους Ινδιάνους. Λέει:
Μία μέρα, στην σκηνή του γέρου μάγου της ινδιάνικης φυλής των Σιου, έρχονται πιασμένοι χέρι-χέρι, ο Άγριος Ταύρος, ο πιο γενναίος και τιμημένος νέος πολεμιστής, και το Ψηλό Σύννεφο, η κόρη του αρχηγού της φυλής...
- Αγαπιόμαστε, αρχίζει ο νέος. 
- Και θα παντρευτούμε, λέει εκείνη.
- Και αγαπιόμαστε τόσο που φοβόμαστε...
- Θα θέλαμε κάποιο μαγικό, ένα χαϊμαλί, ένα φυλαχτό...
- Κάτι που θα μας εγγυάται ότι θα είμαστε για πάντα μαζί.
- Που θα μας εξασφαλίσει ότι θα είμαστε ο ένας στο πλευρό του άλλου, ώσπου να συναντήσουμε τον Μανιτού, την ημέρα του θανάτου.
- Σε παρακαλούμε, ικετεύουν, πες μας τί μπορούμε να κάνουμε...
Ο μάγος τους κοιτάζει και συγκινείται που τους βλέπει τόσο νέους, τόσο ερωτευμένους, να λαχταρούν τόσο μια του λέξη.
 - Υπάρχει κάτι, λέει τελικά ο σοφός μάγος μετά από αρκετή ώρα. Αλλά δεν ξέρω, είναι ένα έργο πολύ δύσκολο και απαιτεί θυσίες.
- Δεν μας πειράζει, λένε και οι δύο.
- Ό,τι και να' ναι, επιβεβαιώνει ο Άγριος Ταύρος.
- Ωραία, λέει ο μάγος. Ψηλό Σύννεφο, βλέπεις το βουνό που είναι βόρεια από το χωριό μας; Πρέπει να το ανέβεις μόνη σου, χωρίς τίποτα άλλο εκτός από ένα δίχτυ και τα χέρια σου, και να κυνηγήσεις το πιο όμορφο και δυνατό γεράκι του βουνού. Αν το πιάσεις, πρέπει να το φέρεις εδώ ζωντανό την τρίτη μέρα μετά την πανσέληνο. Κατάλαβες;
Η νεαρή κοπέλα συγκατανεύει σιωπηλά.
- Κι εσύ Άγριε Ταύρε, συνεχίζει ο μάγος, πρέπει να ανέβεις το βουνό του κεραυνού, κι όταν φτάσεις στην κορυφή, τον πιο άγριο απ' όλους τους αετούς, και με τα χέρια σου μόνο κι ένα δίχτυ να τον πιάσεις χωρίς να τον τραυματίσεις και να τον φέρεις μπροστά μου, ζωντανό, την ίδια μέρα που θα έρθει και το Ψηλό Σύννεφο. Πηγαίνετε τώρα.
Οι δυο νέοι κοιτάζονται με τρυφερότητα, κι ύστερα από ένα φευγαλέο χαμόγελο φεύγουν για να εκπληρώσουν την αποστολή που τους ανατέθηκε. Εκείνη πάει προς το βορρά, εκείνος προς το νότο...
Την καθορισμένη ημέρα, μπροστά στη σκηνή του μάγου, περιμένουν οι δυο νέοι,ο καθένας με μια πάνινη τσάντα, που περιέχει το πουλί που του ζητήθηκε.
Ο μάγος τους λέει να βγάλουν τα πουλιά από τις τσάντες με μεγάλη προσοχή. Οι νέοι κάνουν αυτό που τους λέει, και παρουσιάζουν στο γέρο για να τα εγκρίνει τα πουλιά που έπιασαν. Είναι πανέμορφα, χωρίς αμφιβολία, τα καλύτερα του είδους τους.
- Πετούσαν ψηλά; ρωτάει ο μάγος.
- Ναι, βέβαια. Κι εμείς, όπως μας ζητήσατε. Και τώρα; ρωτάει ο νέος. Θα τα σκοτώσουμε και θα πιούμε την τιμή από το αίμα τους;
- Όχι, λέει ο γέρος.
- Να τα μαγειρέψουμε και να φάμε τη γενναιότητα από το κρέας τους; προτείνει η νεαρή.
- Όχι, ξαναλέει ο γέρος. Κάντε ότι σας λέω. Πάρτε τα πουλιά και δέστε τα μεταξύ τους από τα πόδια μ' αυτές τις δερμάτινες λωρίδες. Αφού τα δέσετε, αφήστε τα να φύγουν, να πετάξουν ελεύθερα.
Ο πολεμιστής και η νεαρή κοπέλα κάνουν ό,τι ακριβώς τους έχει πει ο μάγος,και στο τέλος ελευθερώνουν τα πουλιά. Ο αετός και το γεράκι προσπαθούν να πετάξουν, αλλά το μόνο που καταφέρνουν είναι να στριφογυρίζουν και να ξαναπέφτουν κάτω. Σε λίγα λεπτά, εκνευρισμένα που δεν καταφέρνουν να πετάξουν, τα πουλιά επιτίθενται με τσιμπήματα το ένα εναντίον του άλλου, μέχρι που πληγώνονται.
- Αυτό είναι το μαγικό. Μην ξεχάσετε ποτέ αυτό που είδατε σήμερα. Τώρα, είστε κι εσείς ένας αετός κι ένα γεράκι. Αν δεθείτε ο ένας με τον άλλον, ακόμα κι αν το κάνετε από αγάπη, όχι μόνο θα σέρνεστε στη ζωή σας, αλλά επιπλέον, αργά ή γρήγορα, θα αρχίσετε να πληγώνετε ο ένας τον άλλον. Αν θέλετε η αγάπη σας να κρατήσει για πάντα, να πετάτε μαζί, αλλά ποτέ δεμένοι.

Και ο τέταρτος μύθος, είναι ένα άτιτλο ποίημα, αποδίδεται σε γυναίκα και μάλιστα Ινδιάνα. Λέει:
“Δε με ενδιαφέρει τι δουλειά κάνεις…Δε με ενδιαφέρει πόσο χρόνων είσαι…Δε με ενδιαφέρει ποιοί πλανήτες είναι γύρω από το φεγγάρι σου…Δε με ενδιαφέρει να μάθω πόσα λεφτά έχεις…Δε με ενδιαφέρει που και τι έχεις σπουδάσει…
Θέλω να ξέρω τι σε κάνει να πονάς κι αν τολμάς να ονειρευτείς το να καταφέρεις να κάνεις αυτό που η καρδιά σου λαχταρά. Θέλω να ξέρω αν έχεις αγγίξει το βάθος της δικής σου λύπης, αν είσαι ανοιχτός στις προδοσίες ή αν έχεις ζαρώσει από το φόβο. Αν μπορείς να χορέψεις στην αγριάδα και να αφήσεις την έκσταση να σε γεμίσει χωρίς να ανησυχείς και να πρέπει να προσέχεις να είσαι ρεαλιστής και να θυμάσαι τα όρια σου. Θέλω να ξέρω αν τολμάς να απογοητεύσεις κάποιον με το να είσαι ο εαυτός σου.
Αν αντέχεις την κατηγορία αρκεί να μην προδώσεις τη δική σου ψυχή. Θέλω να ξέρω αν μπορείς να δεις την ομορφιά ακόμη και όταν δεν είναι όμορφη η μέρα. Θέλω να ξέρω αν κάτι σε στηρίζει μέσα σου όταν όλα έξω καταρρέουν. Θέλω να ξέρω αν μπορείς όταν είσαι μόνος με τον εαυτό σου να απολαμβάνεις αυτές τις μοναχικές στιγμές. Θέλω να ξέρω αν μπορείς να σταθείς στην άκρη της θάλασσας και να φωνάξεις στο ασήμι της πανσελήνου και στο χρυσάφι το ήλιου “Ναι είμαι άνθρωπος σημαντικός και η ζωή μου ανήκει!”




Και εδώ τέλειωσαν οι ιστορίες που διάλεξα σε αυτή την φάση «για τις γιορτές».
Στις πηγές των ιστοριών, προσπάθησα να δώσω συνδέσμους που να μην διαχειρίζονται τα λόγια που αποδίδονται στους Ινδιάνους. Δεν μπορώ να ξέρω ή και να μάθω, αν όντως αφορούν πραγματικούς μύθους Ινδιάνων. Ενδέχεται να είναι κι αυτό που θα θέλαμε να πούμε, και καθώς είναι λίγο περιπατητικό για τις αισθητές νοήσεις μας, να το βάζουμε στο στόμα των Ινδιάνων που είναι λίγο ανιμιστές, λίγο κοντά στη φύση, λίγο πιο αγνοί, λίγο πιο «αυτό που δεν χρειάζεται να είμαστε εμείς τώρα» αλλά και λίγο "και από αυτό που θα θέλαμε εμείς να είμαστε τώρα». Εν ολίγοις, ακόμα και "ο μύθος των Ινδιάνων" ότι αμιγείς μύθοι τους φτάνουν ως εμάς ατόφιοι, είναι ένας σύγχρονος δικός μας μύθος, που ως φαίνεται έχουμε την απόλυτη ανάγκη του για να εκφράσουμε κάτι δικό μας, κάτι μισοσυνειδητό-μισοασυνείδητο, στην προσπάθεια να μας καταλάβουμε, εμάς τους ίδιους και τον κόσμο γύρω μας. Και ταυτόχρονα να ονειρευτούμε, εμάς τους ίδιους πως αλλιώς μπορούσαμε να ήμασταν, αλλά και τον κόσμο που θα θέλαμε να ήταν γύρω μας.

Καλή προετοιμασία εσωτερική για τις ημέρες που θα έρθουν. Τις έχουμε ανάγκη τις γιορτές αυτές, εσωτερική ανάγκη. Μα τούτο αφορά άλλη δημοσίευση, που ελπίζω να έχω σαν σήμερα κέφι να γράψω -μιας και δεν υπάρχει αληθινή ανάγκη να τα πω, τα γνωρίζετε έτσι κι αλλιώς όλα αυτά, ήδη.
Κάτι ακόμα. Σκόπιμα δεν κάνω διασυνδέσεις στους μύθους, σκόπιμα δεν λέω τι κατάλαβα από τον καθένα. Όλοι μαζί κάτι λένε, αλλά και ο καθένας λέει για κάτι, ενδεχόμενα λέει κάτι και για εμάς. Εμάς ή το ινδιάνικο πνεύμα μέσα μας. Μύθος κι αυτός, ευχάριστος όμως. Γιατί κάνει ένα αναποδογύρισμα στην δυτική σκέψη, μιλά και προσανατολίζει σε άλλες αξίες, δεν διηγείται και διαπραγματεύεται την δυτικότροπη εσωστρεφή και εσωτρεφή ατομική ανθρώπινη ανάγκη. Το άτομο δεν είναι μόνο του –κάτι που εκτός των ινδιάνικων και οι ανατολικοί μύθοι υποστηρίζουν επίσης, με τον δικό τους διαφορετικό και ιδιαίτερο τρόπο.
Κλείνω το σημείωμα, με δική μου σκέψη ότι ενδέχεται όλοι οι πολιτισμοί του κόσμου να μιλούν για το ίδιο. Ο άνθρωπος από καταβολής κόσμου τις ίδιες αναζητήσεις κάνει και μέσα του και έξω του. Τα ταξίδια είναι ξεχωριστά, φαίνονται διαφορετικά, ίσως και να μην είναι.

Σταυρούλα Πανοπούλου 15.12.2014



Πηγές:
1) "Άστρο του πρωινού" https://www.youtube.com/watch?v=8o18qfB2Y7A
2) "Οι δύο λύκοι" https://fairytalesdreams.wordpress.com/2011/11/07/
3) "Ο αετός και το γεράκι" http://www.kiosterakis.gr/plus/diafora/istories/1486-o-aetos-kai-to-geraki
4) "(ποίημα χωρίς τίτλο)" http://www.rethimno.gr/forum/blog.php?b=153
 Φωτογραφία από: http://arcus.centerblog.net